nguyễn hiền là ai

Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia

Bạn đang xem: nguyễn hiền là ai

Nguyễn Hiền (chữ Hán: 阮賢, 11 mon 3, 1234 - 05 mon 9, 1256) là trạng nguyên vẹn trẻ em nhất nhập lịch sử dân tộc khoa cử VN, Lúc mới nhất chục tía tuổi hạc. Cuộc đời ông gắn kèm với nhiều giai thoại dân gian lận VN còn lưu truyền đến giờ.

Cuộc đời và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền sinh vào năm 1234-1256 bên trên làng mạc Dương A, thị trấn Thượng Hiền, phủ Thiên Trường^[1] (nay là Thôn Dương A, xã Nam Thắng, thị trấn Nam Trực, tỉnh Nam Định^[2]). Ông ganh đua đỗ trạng nguyên vẹn Lúc mới nhất 13 tuổi hạc, trở nên trạng nguyên vẹn trẻ em nhất nhập lịch sử dân tộc khoa cử VN, bên trên khoa ganh đua mon hai năm Thiên Ứng Chính Bình loại 16 (1247) thời vua Trần Thái Tông. Cùng năm cơ với Lê Văn Hưu (黎文休) 17 tuổi hạc đỗ bảng nhãn và Đặng Ma La (鄧麻羅) 14 tuổi hạc đỗ thám hoa. Đây cũng chính là khoa ganh đua Nho học tập trước tiên nhập lịch sử dân tộc VN đưa ra danh vị tam khôi, bao hàm trạng nguyên vẹn, bảng nhãn và thám hoa.

Khi ông đỗ trạng nguyên vẹn, vì như thế không đủ niên nên vua Trần Thái Tông cho tới ông về quê 3 năm tu chăm sóc thêm thắt rồi mới nhất gọi đi ra thực hiện quan lại. Hết 3 năm, vua tuyển chọn ông nhập học tập tiếp Tam giáo căn nhà khoa, tức đạo Lão, đạo Phật, đạo Khổng. Về sau chỉ định thực hiện quan lại cho tới chức Thượng thư cỗ Công. Ông với cút sứ căn nhà Nguyên vài ba lượt.

Những năm thực hiện quan lại nhập triều, Nguyễn Hiền có tương đối nhiều tiếp sách hoặc nhằm phò vua canh ty nước. Năm Ất Mão (1255), Đại Việt bị Chiêm Thành xâm lăng, vua Trần Thái Tông vô cùng lo lắng bèn gửi gắm cho tới Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền tiến công giặc lưu nước lại. Chỉ không nhiều lâu sau, quân giặc thất bại, trạng Hiền thu binh về Vũ Minh Sơn cởi tiệc khao quân và tâu lên vua. Nhà vua vô nằm trong hí hửng mừng và phong cho tới ông thương hiệu "Đệ nhất hiển quý quan".

Về nông nghiệp, ông cho tới đậy điệm đê quai vạc sông Hồng, cải tiến và phát triển phát hành vụ mùa thắng lợi. Về quân sự chiến lược, ông cho tới cởi đem võ đàng nhằm rèn quân luyện sĩ.

Ngày 14 mon 8 năm Bính Thìn (1256), Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền lâm bệnh trở nặng rồi từ trần, tận hưởng dương 21 tuổi hạc. Vua Trần Thái Tông tiếc thương truy phong ông là "Đại vương vãi trở thành hoàng" và tôn thực hiện thần ở 32 điểm, nhập cơ với đình Lại Đà ở xã Đông Hội, thị trấn Đông Anh, TP Hà Nội.

Hiện ni, bên trên đền rồng thờ Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền ở quê nhà ông, thôn Dương A (Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định) còn lưu giữ được rất nhiều bài bác vị, sắc phong, câu đối, đại tự động, đặc biệt quan trọng bảo đảm được cuốn Ngọc phả rằng về sự việc nghiệp của ông, nhập cơ với câu mệnh danh tài năng của Nguyễn Hiền như sau:

Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc

Vạn niên thiên tuế lập tam tài

Tạm dịch là:

Mười nhị tuổi hạc khai khoa nhị nước

Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài

Sau Lúc ông mất mặt, nhằm tỏ lòng kính trọng một nhân tài mệnh yểu tướng, vua cho tới thay tên thị trấn Thượng Hiền trở thành Thượng Nguyên nhằm kiêng cữ thương hiệu húy của ông.^{[cần dẫn nguồn]}

Giai thoại[sửa | sửa mã nguồn]

Thần đồng kể từ nhỏ[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền không cha mẹ thân phụ kể từ nhỏ, người mẹ tiếp tục cho tới ông theo gót học tập sư cụ miếu Hà Dương ở làng mạc Dương A. Tương truyền, khi nguồn vào học tập sư mới nhất ghi chép được 10 trang giấy tờ, Hiền ngay lập tức phát âm tức thì được như người từng đến lớp rồi, sư cụ lấy thực hiện kỳ lạ. Một tối, sư cụ ở nằm mê thấy Phật quở rằng: "Trạng nguyên vẹn từng lượt nhập miếu thông thường tinh nghịch, sao căn nhà ngươi ko răn đe, ngăn chặn?". Sư tỉnh dậy, nhen đuốc từng miếu thấy sau sườn lưng những pho tượng đều sở hữu ghi chép chữ "phạt 30 roi", riêng biệt nhị pho hộ pháp ghi "phạt 60 roi", sư xem sét tức thì chữ của Hiền. Một hôm, sư lên lớp bèn lấy một câu nhập sách: "Kính quỷ thần nhưng mà cần lánh xa" nhưng mà nhắn gửi Hiền rằng: "Phật tức quỷ thần, trò ko được nhạo báng". Hiền ngay lập tức nhận lỗi và tự động vệ sinh sạch sẽ những chữ tôi đã ghi chép. Từ cơ, Hiền càng chuyên cần tiếp thu kiến thức, học tập cho tới đâu ghi nhớ cho tới đấy, xuất khẩu trở thành chương.

Năm 11 tuổi hạc, Hiền tiếp tục phổ biến và được ca tụng là "thần đồng". Bấy giờ với người bọn họ Đặng tự động cho bản thân mình là tiếp tục phát âm biết không còn những sách, nghe tiếng vang Hiền ngay lập tức tìm tới căn nhà Hiền test tài, đi ra nhan đề bài bác phú:

Phượng hoàng sào a, kỳ lân du úc

và đi ra hạn cho tới Hiền số câu, từng câu cần phổ biến có một loại cụ thú. Hiền ngay lập tức ứng khẩu:

Phi long kiên chiếu

Mã bất xuất hà

Ý bi Hữu Hùng chi thế

Ấp vu Trác Lộc chi a.

Dịch là:

Rồng không mờ lên điểm ao, hồ

Ngựa ko kể từ sông phi ra

Đẹp thay cho đời với bọn họ Hữu Hùng

Làm nhà tại điểm Trác Lộc.

Người bọn họ Đặng rất là trầm trồ Hiền và nắc nỏm khen ngợi là "Thiên tài".

Đỗ Trạng nguyên vẹn tuy nhiên không được vấp ngã nhiệm[sửa | sửa mã nguồn]

Đến năm ganh đua Đinh Mùi (1247), Nguyễn Hiền dự kỳ ganh đua đình với bài bác phú "Áp tử kể từ kê kiểu mẫu du hồ nước phú" (bài phú về gà con cái kể từ giã u gà đi dạo hồ nước nước). Vua căn vặn, Hiền vấn đáp trôi chảy cả văn lộn ý, vua khen ngợi ngợi và hỏi:

- Học thầy nào?

Nguyễn Hiền trả lời:

- Thần ko cần là kẻ sinh đi ra tiếp tục biết, tuy nhiên Lúc với cùng một song chữ ko biết thì căn vặn thầy miếu.

Vua lại nói:

- Vì còn nhỏ nhưng mà trạng nguyên vẹn ăn rằng không biết lễ, cần thả về căn nhà học tập lễ 3 năm mới tết đến bổ nhiệm.

Xem thêm: mark twain là ai

Vì thế trạng Hiền không được ban áo mão.

Xâu chỉ qua chuyện vỏ ốc[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền quay trở lại quê nuôi chăm sóc u, ngày ngày xem sách. Hiền vẫn vô cùng ham đùa, thông thường khi rỗi rãi vẫn nằm trong trẻ em làng mạc đùa khăng, thả diều... Một lượt, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ thể hiện một con cái ốc xoắn nhờ xâu qua chuyện ruột nó vày một sợi chỉ miếng. Được vì vậy nó mới nhất Chịu đựng nhập trở thành. Ấy là viên sứ ham muốn test tài người Nam đi ra sao. Vua truyền cho những quan lại lần cơ hội xâu test, tuy nhiên vị nào thì cũng lè lưỡi, rung lắc đầu. Bấy giờ vua chợt nghĩ về cho tới trạng nguyên vẹn trẻ em Nguyễn Hiền, bèn cho tới triệu trạng về kinh.

Viên quan lại được gửi gắm việc cho tới quê bắt gặp trạng, bắt gặp tức thì một lũ trẻ em chăn trâu nghịch ngợm khu đất đầu làng mạc, thấy nhập cơ với cùng một cậu bé nhỏ mặt mày mũi tuấn tú đang được bày cho tới lũ các bạn đậy điệm một con cái voi vày khu đất nhưng mà tư chân lộn tai, vòi… rất có thể ngấm nguẩy được. Sứ fake loại chừng này là trạng Hiền, bèn buông một câu thăm hỏi dò:

Tự là chữ, rời giằng đầu, chữ tử là con cái, con cái căn nhà ai đấy?

Cậu bé nhỏ nghe được, ko ngước mặt mày lên, cũng thủng trực tiếp buông một câu:

Vu là chưng, vứt ngang sườn lưng, chữ đinh là đứa, đứa căn vặn tao chi!

Chủ ý của viên quan lại xuất một vế đối theo gót lối tách tự động chữ Hán. Chữ "tự" (字) với nhị thành phần, bên trên như loại giằng xay, bên dưới là chữ "tử" (子). Để nguyên vẹn "tự" Có nghĩa là chữ, vứt giằng bên trên sót lại chữ "tử" tức thị con cái, và gắn luôn luôn với vế đối nôm tiếp cơ trở thành một thắc mắc nửa Hán nửa Nôm. Câu căn vặn cũng có thể có sắc thái của những người bên trên căn vặn kẻ bên dưới. Trạng Hiền cũng đối ngược lại bằng phương pháp tách tự động chữ Hán kết phù hợp với một trong những phần Nôm: chữ "vu" (于) là chưng với nhị đường nét ngang và một đường nét móc, vứt đường nét ngang (一) ở đằm thắm trở thành chữ "đinh" (丁), tức thị đứa, cút với đứa nào là đứa này là 1 trong những vế đối vô cùng chỉnh và vô cùng xược.

Sứ biết cơ đó là trạng Hiền, bèn xuống ngựa, để lại ý vua vời trạng về kinh.

Nhưng trạng Hiền ko Chịu đựng, viện lẽ rằng, trước vua cho tới trạng xoàng xĩnh lễ buộc về, tuy nhiên lượt này vua cho tới vời trạng lên cũng ko lưu giữ chính lễ. Viên quan lại ko biết thực hiện thế nào là, cần trần tình ngọn nguồn mẩu truyện sứ fake quốc tế trả câu thách thức nhưng mà không có ai giải được. Trạng Hiền nghe chỉ mỉm cười cợt, quay về với đám trẻ em chăn trâu. Chờ Lúc viên quan lại lên ngựa, Hiền mới nhất xui đám trẻ em nằm trong hát:

Tích tịch tình tang!

Bắt con cái loài kiến càng buộc chỉ ngang lưng

Bên thì lấy giấy tờ nhưng mà bưng

Bên thì bôi mỡ loài kiến mừng loài kiến sang

Tích tịch tình tang!

Viên quan lại nghe nhẩm nằm trong điều ấy, biết trạng tiếp tục chỉ cơ hội giải, hạnh phúc quay trở lại kinh.

Bài thơ chữ "Điền"[sửa | sửa mã nguồn]

Tương truyền sứ thần Trung Hoa mang trong mình một bài bác thơ ngụ ngôn lịch sự test nhân tài nước Nam. Bài thơ như sau:

Dịch là:

Vua và những quan lại nhập triều không người nào giải nghĩa được là gì. Một viên quan lại tâu với vua xin xỏ mời mọc Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền (mà vua nghĩ rằng bé nhỏ đang được ở trong nhà nhằm tập luyện thêm) cho tới nhằm căn vặn nghĩa.

Các quan lại cho tới quê mời mọc bắt gặp khi Nguyễn Hiền đang được nô giỡn với bọn chúng các bạn, Nguyễn Hiền rằng với những quan:

- Trước trên đây vua rằng tao không biết lễ, thì ni chủ yếu vua cũng ko biết lễ. Không ai cút mời mọc Trạng nguyên vẹn về kinh lại không tồn tại lễ nghĩa.

Quan về tâu lại với vua, rồi mang đi loại lễ và xe cộ ngựa cho tới đón, Nguyễn Hiền mới nhất Chịu đựng về kinh.

Về cho tới đế đô, vua trả bài bác thơ của sứ Tàu đi ra, trạng Hiền ngay lập tức phân tích và lý giải như sau:

Câu loại nhất với ý rằng là nhị chữ "nhật" (日) xếp ngang mặt hàng nhau. Câu loại nhị tức thị tư chữ "sơn" (山) xoay xuôi ngược. Câu loại tía nói đến nhị chữ "vương" (王) xếp ông chồng lên nhau. Câu loại tư là tư chữ "khẩu" (口) xếp dọc ngang cạnh nhau. Tóm lại, toàn bộ bài bác thơ chỉ nói đến việc chữ "điền" (田), Có nghĩa là ruộng khu đất.

Giải đoạn, trạng Hiền ghi chép thư trả cho tới sứ Trung Hoa, ông tao cần Chịu đựng là nước Nam với nhân tài.

Xem thêm: chồng sầm huệ minh la ai

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Thủ khoa Đại Việt
• Nguyễn Quan Quang
• Lưu Miễn
• Vương Giát

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]