| Vạn Xuân Cao Đế 李南帝 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hoàng đế nước ta | |||||||||||||
 Tranh đập dầu bên trên mộc thế kỷ XVIII thời Lê trung hưng, vẽ Lý Nam Đế | |||||||||||||
| Hoàng đế Vạn Xuân | |||||||||||||
| Trị vì | 544 – 548
Bạn đang xem: lý nam đế là ai | ||||||||||||
| Kế nhiệm | Triệu Việt Vương | ||||||||||||
| Thông tin cậy chung | |||||||||||||
| Sinh | 17 mon 10, 503 Giao Châu | ||||||||||||
| Mất | 13 tháng tư, 548 (44 tuổi) Vạn Xuân | ||||||||||||
| Thê thiếp | Hoàng hậu Đỗ Thị Khương | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Tước hiệu | Vạn Xuân Đế(南越帝) | ||||||||||||
| Triều đại | Nhà Tiền Lý | ||||||||||||
| Thân phụ | Lý Cạnh hoặc Lý Toản | ||||||||||||
| Thân mẫu | Lê Thị Oánh | ||||||||||||
| Tôn giáo | Phật giáo | ||||||||||||
Lý Nam Đế (chữ Hán: 李南帝; 503 – 548), húy là Lý Bí hoặc Lý Bôn (李賁) (xem mục Tên gọi mặt mày dưới), là vị vua trước tiên ở trong nhà Tiền Lý và nước Vạn Xuân. Ông là một nhập 14 nhân vật tiêu biểu vượt trội của dân tộc bản địa nước ta.[1]
Tên gọi[sửa | sửa mã nguồn]
Trong sử cũ ghi chép vì như thế Hán văn như Đại Việt sử ký toàn thư và Khâm ấn định Việt sử thông giám cương mục thì thương hiệu thiệt của Lý Nam Đế được ghi lại là 李賁.[2][3] Trong khi chữ 李 chỉ mất âm Hán Việt là "Lý" thì chữ 賁 lại rất có thể phát âm là "Bí" hoặc "Bôn", tuy nhiên sử cũ ghi chép vì như thế Hán văn thì lại không những rõ rệt chữ 賁 nên phát âm ra sao nên đem người phát âm "李賁" là "Lý Bôn", lại sở hữu người phát âm là "Lý Bí".[4] Xét về nghĩa thì thương hiệu Lý Bôn đem tính hợp lý và phải chăng rộng lớn vì như thế chữ 賁 âm bôn tức là gan góc, nhanh chóng nhẹn
Quê hương[sửa | sửa mã nguồn]
Nhiều sách sử cho thấy tổ tiên của Lý Nam Đế là kẻ tỉnh Sơn Tây vào thời điểm cuối thời Tây Hán thì rời lịch sự ở Giao Châu nhằm tị nạn loàn Vương Mãng. Qua chín đời, cho tới đời Lý Tắc thì dòng tộc Lý đang được ở nước ta được rộng lớn năm thế kỷ. Chính sử Trung Quốc đều coi Lý Tắc là "Giao Châu thổ nhân".[5]
Theo sách Văn minh Đại Việt của Nguyễn Duy Hinh địa thế căn cứ những thần phả thì Lý Tắc ko nên là mới loại bảy tuy nhiên là mới loại 11 của mình Lý kể từ khi lịch sự nước ta. Khoảng cơ hội 11 mới nhập năm thế kỷ hợp lý và phải chăng rộng lớn là bảy mới nhập năm thế kỷ. Theo bại liệt, đời loại bảy là Lý Hàm lấy bà Ma thị là kẻ Việt, sinh rời khỏi Lý Thanh. Lý Thanh đáp ứng bên dưới quyền Thứ sử Giao Châu là Đàn Hòa Chi mái ấm Lưu Tống thời Nam Bắc Triều (Trung Quốc). Lý Thanh sinh rời khỏi Lý Hoa, Lý Hoa sinh rời khỏi Lý Cạnh. Lý Cạnh sinh rời khỏi Lý Thiên chỉ, Lý Tắc và Lý Hùng.[5]
Lịch sử Trung Quốc[6][cần dẫn nguồn] cho tới biết: "Năm 436 vua Lưu Tống Văn Đế (424–453) sai loại sử Giao Châu Đàn Hòa Chi tiến công Lâm Ấp." Năm 453 vua Lưu Tống Văn Đế nằm trong loại sử Giao Châu Đàn Hòa Chi tiến công Lâm Ấp lấy được không ít của quý kỳ lạ thì từ thời điểm cuối thời Tây Hán là năm 25 Công nguyên vẹn cho tới khi Đàn Hoà Chi tiến công Lâm Ấp chuyến loại nhất năm 436 là rộng lớn 400 năm. Trong khi bại liệt theo đòi phương pháp tính của Nguyễn Duy Hinh thì Lý Thanh là đời loại tám, vì vậy kể từ cụ tổ trước tiên lịch sự nước ta cho tới Lý Thanh ko cho tới 250 năm, thế thì ko thể liên minh với Đàn Hoà Chi năm 436 được. Từ cụ tổ trước tiên lịch sự nước ta cho tới vua Lý Tắc ko nên 11 đời hoặc 7 đời, tuy nhiên là 17 đời. Có kĩ năng số lượng 7 này sai vì như thế chằm in ấn và dán kể từ 17 trở nên 7, tương tự tình huống Ngô Mây sinh vào năm 1919 in sai lầm trở nên 1929 (đã được chỉnh lý bên trên báo QĐND số rời khỏi ngày 31 mon 12 năm 2006) hoặc mái ấm Mạc cướp mái ấm Lê năm 1527 lại in 1517. Đại Việt sử ký toàn thư[7][8] thì chép: "Tổ tiên là kẻ Bắc, cuối thời Tây Hán cực khổ vì như thế việc tiến công dẹp mới nhất rời lịch sự ở khu đất phương Nam, được bảy đời thì trở nên người Nam" chứ không hề nói đến việc Lý Tắc là bảy đời.
Theo thần sắc[9] chép về Lý Thiên chỉ, anh trai Lý Tắc là ở xã Dịch Vọng Tiền (Cầu Giấy, Hà Nội) như sau: "Giáp Tăng Phúc xã Dịch Vọng Tiền ngày này, xưa vốn liếng là trang Tỉnh Thái Bình. Đất ở phía trên bằng vận, sông ở phía trên nhập non cây trồng xanh xao tươi tắn tuy nhiên sầm uất, phong tục hóa học phác hoạ tuy nhiên cứng cáp. Trong ấp đem ông Lý Thiên chỉ luôn luôn thao tác làm việc thiện, ngày tối thắp hương thơm thờ thượng đế, rộng lớn lòng thực hiện điều phúc, vứt của tu tạo nên đền rồng miếu..." [10]
Về quê nhà Lý Tắc, những mối cung cấp tư liệu ghi không giống nhau. Đại Việt sử ký toàn thư và Lịch triều hiến chương loại chí ghi ông là kẻ Tỉnh Thái Bình, phủ Long Hưng. Theo Khâm ấn định Việt sử thông giám cương mục thì "tên Tỉnh Thái Bình bịa đặt kể từ thời Đường (618–907), còn Long Hưng bịa đặt kể từ thời Trần (1225–1400)," vì vậy gọi Tỉnh Thái Bình và Long Hưng là gọi theo đòi thương hiệu trong tương lai bịa đặt. Các sử gia mái ấm Nguyễn xác lập Long Hưng nằm trong Tỉnh Thái Bình và nhận định rằng quê Lý Tắc nằm trong Tỉnh Thái Bình. Việt Nam sử lược ghi rằng phủ Long Hưng nằm trong tỉnh Sơn Tây (cũ). Các mái ấm phân tích lúc bấy giờ đã cho thấy rằng: thời Bắc nằm trong, tỉnh Tỉnh Thái Bình lúc bấy giờ vẫn chính là biển khơi. Tên gọi Tỉnh Thái Bình thời Bắc nằm trong ở trong tầm vùng Sơn Tây (Hà Nội) [11]. Tại chống này còn có nhiều đền rồng thờ Lý Tắc và những người dân khăng khít với ông như Triệu Túc, Phạm Tu, Lý Phật Tử.
Nhân kỷ niệm 1.470 năm (542–2012) ngày cuộc khởi nghĩa Lý Tắc nở rộ, ngày 6 mon 10 thời điểm năm 2012 bên trên TP. hà Nội, Hội Khoa học tập Lịch sử nước ta và Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thái Nguyên tổ chức triển khai Hội thảo khoa học tập "Một số yếu tố về Vương triều Tiền Lý và quê nhà của vua Lý Nam Đế" đã mang rời khỏi tóm lại vua Lý Nam Đế đem quê gốc ở thôn Cổ Pháp, xã Tiên Phong, thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.[12][13]
Tuổi thơ Của Lý Bí[sửa | sửa mã nguồn]
Lý Tắc sinh ngày 12 mon 9 năm Quý Mùi (17 mon 10 năm 503). Lý Tắc có tài năng, được Thứ sử Giao Châu là Vũ Lâm hầu Tiêu Tư (蕭諮) mái ấm Lương mời mọc rời khỏi thực hiện chức Giám quân ở Đức châu (huyện Đức Thọ, tỉnh TP Hà Tĩnh ngày nay).[5] Nhưng vì thế bất bình với những quan tiền lại đô hộ gian ác, Lý Tắc vứt quan tiền, về quê, chiêu binh mãi mã ngăn chặn tổ chức chính quyền đô hộ.
Đánh xua đuổi quân Lương và Lâm Ấp[sửa | sửa mã nguồn]
Khởi nghĩa xua đuổi Tiêu Tư[sửa | sửa mã nguồn]
Được nhiều người tận hưởng ứng, lực lượng của Lý Tắc vững mạnh. Tù trưởng ở Chu Diên (Đan Phượng, Hà Nội) là Triệu Túc nằm trong con cái là Triệu Quang Phục phục tài đức của ông nên đang được lấy quân nhập với đạo quân của ông. Tinh Thiều, một người xuất sắc kể từ chương, từng cho tới đế kinh mái ấm Lương van nài được lựa chọn thực hiện quan tiền, tuy nhiên chỉ được cho tới chức "gác cổng thành" nên vứt về Giao Châu theo đòi Lý Tắc. Trong khi nhập lực lượng của Lý Tắc còn tồn tại một võ tướng tá là Phạm Tu đang được ngoài 60 tuổi tác. Thần phả còn ghi nhận thêm thắt những tướng tá theo đòi chung Lý Tắc là Trịnh Đô, Tam Cô, Lý Công Tuấn hoặc hay còn gọi là Đào Công Tuấn.[14]
Lý Tắc link với những châu phụ cận nằm trong ngăn chặn Tiêu Tư. Cuối năm 541, Lý Tắc đầu tiên cất binh chống mái ấm Lương, khí thế cực mạnh. Theo sách Lương thư của Trung Quốc, Tiêu Tư liệu thế ko chống nổi quân Lý Tắc, nên sai người đem của nả cho tới hối lộ cho tới Lý Tắc sẽ được ân xá chạy bay về Quảng Châu[15]. Quân của Lý Tắc lấn chiếm lấy trở nên Long Biên.
Tuy Tiêu Tư đang được vứt chạy tuy nhiên Lý Tắc mới chỉ trấn áp được vùng Bắc Sở nước ta lúc bấy giờ, những châu phía nam giới vẫn còn đó nhập tay mái ấm Lương. Tháng 4 năm 542, Lương Vũ Đế sai Thứ sử Việt châu là Trần Hầu, Thứ sử La châu là Ninh Cự, Thứ sử An châu là Úy Trí, Thứ sử Ái châu là Nguyễn Hán nằm trong ăn ý binh tiến công Lý Tắc. Nhưng Lý Tắc đang được dữ thế chủ động rời khỏi quân tiến công trước, phá vỡ lực lượng quân Lương ở phía nam giới, thực hiện mái ấm toàn cỗ Giao Châu.[16]
Đánh lùi cuộc phản công ở trong nhà Lương[sửa | sửa mã nguồn]
Đầu thế kỉ VI, mái ấm Lương đô hộ Giao Châu. Chính quyền đô hộ phân chia lại việt nam thành: Giao Châu (đồng vì như thế và trung du Bắc bộ), Ái Châu (Thanh Hóa), Đức Châu, Lợi Châu, Minh Châu (Nghệ An – Hà Tĩnh) và Hoàng Châu (Quảng Ninh).
Cuối năm 542, Lương Vũ Đế lại sai loại sử Giao Châu là Tôn Quýnh, Thứ sử Tân Châu là Lư Tử Hùng lịch sự đàn áp. Tôn Quýnh và Lư Tử Hùng kinh hoàng thế mạnh mẽ của Lý Tắc nên không đủ can đảm tiến bộ quân, van nài khất cho tới ngày thu năm tiếp theo. Thứ sử Quảng Châu Trung Quốc là Hoán (theo Trần thư là Tiêu Ánh) ko cho tới, Tiêu Tư cũng đốc giục, nên Quýnh và Hùng buộc nên tiến bộ quân.
Được tin cậy quân Lương lại tiến bộ lịch sự, Lý Tắc dữ thế chủ động đem quân rời khỏi phân phối hòn đảo Hợp Phố đón tiến công. Tôn Quýnh và Lư Tử Hùng tiếp cận Hợp Phố, bị quân Lý Tắc vượt qua, chục phần bị tiêu diệt cho tới sáu, bảy phần, quân tan tung.
Chiến thắng này chung Lý Tắc trấn áp toàn cỗ Giao Châu, tức là miền Bắc Sở và Bắc Trung Sở nước ta thêm vào đó quận Hợp Phố (khu vực thị xã Hợp Phố TP.HCM Bắc Hải tỉnh Quảng Tây và phân phối hòn đảo Lôi Châu tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc hiện nay nay).[17]
Đánh xua đuổi Lâm Ấp[sửa | sửa mã nguồn]
Trong khi Lý Tắc bận ứng phó với mái ấm Lương ở phía Bắc thì bên trên phía nam giới, vua Lâm Ấp đem ý nhòm ngó Giao Châu.
Biên giới đằm thắm Giao Châu và Lâm Ấp khi này đó là mặt hàng núi Hoành Sơn. Tháng 5 năm 543, vua Lâm Ấp Rudravarman I đem quân xâm cướp quận Nhật Nam và tiến bộ cho tới quận Cửu Đức. Lý Nam Đế sai Phạm Tu cố quân nhập nam giới tiến công Lâm Ấp.
Sử sách ko tế bào miêu tả rõ rệt trình diễn biến hóa trận tiến công này, chỉ ghi sơ lược: Phạm Tu tiến bộ quân nhập Nam khuấy tan quân Lâm Ấp ở Cửu Đức khiến cho vua Lâm Ấp nên vứt chạy.[18]
Xem thêm: chú cường là ai
Có chủ ý nhận định rằng người cút tiến công Lâm Ấp là Lý Phục Man chứ không hề nên Phạm Tu và đấy là nhị vị tướng tá không giống nhau; lại sở hữu chủ ý nhận định rằng chủ yếu Phạm Tu là Lý Phục Man, vì như thế đem công tiến công Lâm Ấp tuy nhiên được ban chúng ta Lý, thay tên Phục Man (chinh phục người Man).[19]
Dựng nước Vạn Xuân[sửa | sửa mã nguồn]
| Loạt bài Lịch sử Việt Nam |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Năm 544, mon giêng, Lý Tắc tự động xưng là Nam Việt Đế, đăng vương, bịa đặt niên hiệu là Thiên Đức (đức trời), lập trăm quan tiền, gọi là nước là Vạn Xuân thể hiện nay mong ước rằng xã tắc truyền cho tới muôn thuở. Ông đóng góp đô ở vùng cửa ngõ sông Tô Lịch (Hà Nội), dựng năng lượng điện Vạn Thọ thực hiện điểm triều hội, xây dựng triều đình với nhị ban văn, võ và lấy Triệu Túc thực hiện Thái phó, Tinh Thiều hàng đầu ban văn, Phạm Tu hàng đầu ban võ.
Hiện đem một số trong những xích míc về đế kinh của Lý Nam Đế. Một số mối cung cấp nhận định rằng Lý Nam Đế đóng góp đô ở trở nên Long Biên.[20] Tuy nhiên ngày này số đông thừa nhận đế kinh của Lý Nam Đế là một trong những tòa trở nên được xây ở cửa ngõ sông Tô Lịch (thuộc TP. hà Nội ngày nay)[21]. Hiện ni bên trên xã Hạ Mỗ thị xã Đan Phượng (tức thị xã Chu Diên xưa) còn dấu vết trở nên Ô Diên của Hậu Lý Nam Đế.[22]
Chạy về động Khuất Lão[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 545, mon 5, mái ấm Lương cho tới Dương Phiêu (hay Dương Thiệu) thực hiện Thứ sử Giao Châu, Trần vịn Tiên[23] thực hiện tư mã, lấy quân xâm lấn, lại sai Thứ sử Định Châu là Tiêu Bột hội với Phiêu ở Giang Tây.[24]
Trần vịn Tiên lấy quân cút trước. Khi quân của vịn Tiên cho tới Giao Châu, Lý Nam Đế lấy phụ vương vạn quân rời khỏi phản kháng, bị bại ở Chu Diên, lại bại ở cửa ngõ sông Tô Lịch, tướng tá Tinh Thiều, Phạm Tu tử trận. Ông chạy về trở nên Gia Ninh (Phong Châu cũ, ngày này nằm trong xã Thanh Đình, TP.HCM Việt Trì, tỉnh Phú Thọ). Quân Lương xua đuổi theo đòi vây tiến công.
Tháng Giêng năm 546, Trần vịn Tiên tiến công lấy được trở nên Gia Ninh. Lý Nam Đế chạy nhập khu đất người Lạo ở Tân Xương. Quân Lương đóng góp ở cửa ngõ sông Gia Ninh.
Sau một thời hạn tập trung và gia tăng lực lượng. Tháng 8, ông lấy nhị vạn quân kể từ nhập khu đất Lạo rời khỏi đóng góp ở hồ nước Điển Triệt (xã Tứ Yên, thị xã Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay), đóng góp nhiều thuyền đậu chật cả mặt mày hồ nước. Quân Lương kinh hoàng, cứ đóng góp lại ở cửa ngõ hồ nước không đủ can đảm tiến bộ nhập. Đêm hôm ấy nước sông lên mạnh, dưng cao bảy thước, tràn sập nhập hồ nước. Trần vịn Tiên nhân bại liệt lấy quân theo đòi làn nước tiến bộ trước nhập. Quân Vạn Xuân ko chống bị, vì vậy vỡ lẽ.
Lý Nam Đế nên lùi lưu giữ ở nhập động Khuất Lão, ông ủy cho tới con cái Thái phó Triệu Túc là Tả tướng tá Triệu Quang Phục lưu giữ việc nước, điều quân cút tiến công vịn Tiên.
Ngày ni, những sử gia nhập Hội Khoa học tập Lịch sử nước ta đang được thống nhất xác lập địa điểm động Khuất Lão nằm trong địa phận xã Văn Lương, thị xã Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.[25][26]
Qua đời[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 548, ngày trăng tròn (ngày Tân Hợi) mon 3 (tức ngày 13 tháng tư dương lịch), Lý Nam Đế ở động Khuất Lão nhiều ngày bị nhiễm lam chướng, chói tắt thở. Ông ở ngôi được năm năm (543–548), lâu 46 tuổi tác. Theo sách Việt Nam văn minh sử cương của Lê Văn Siêu dẫn một số trong những mối cung cấp tư liệu cổ, Lý Nam Đế ở nhiều ngày nhập động, vì như thế nhiễm lam chướng nên bị loà nhị đôi mắt. Vì vậy đời sau cho tới ngày giỗ thông thường nên xướng thương hiệu những vật lễ nhằm vua nghe thấy. Lại cũng theo đòi tư liệu này, đem thuyết nhận định rằng ko nên Lý Nam Đế chói bị tiêu diệt tuy nhiên vua bị người Lạo bội nghịch giết thịt kinh hoàng. Tướng Lý Phục Man cũng tổn thất theo đòi vua vì như thế nàn này.[27]
Gia đình[sửa | sửa mã nguồn]
Anh trai: Lý Thiên Bảo
Cháu trai: Hậu Lý Nam Đế
Bình luận[sửa | sửa mã nguồn]
Theo sử gia Lê Văn Hưu:[28]
Xem thêm: lý nhã kỳ người ấy là ai
- Binh pháp đem câu: "Ba vạn quân đều mức độ, thiên hạ không người nào địch nổi". Nay Lý Tắc đem 5 vạn quân tuy nhiên ko tạo được nước, thế thì Tắc tầm thường tài thực hiện tướng tá chăng? Hay là binh lính mới nhất họp ko thể tiến công được chăng? Lý Tắc cũng chính là bậc tướng tá trung tài, rời khỏi trận khắc chế và kìm hãm kẻ thù giành phần thắng ko nên là ko thực hiện được, tuy nhiên bị nhị chuyến bại rồi bị tiêu diệt, vì như thế rủi ro gặp gỡ nên Trần vịn Tiên là người xuất sắc sử dụng binh vậy.
Theo sử gia Ngô Sĩ Liên:[28]
- Tiền Lý Nam Đế dấy binh trừ bạo, xứng đáng là thuận đạo trời, thế tuy nhiên sau cuối cho tới nỗi tiêu vong, là vì như thế trời ko mong muốn cho tới việt nam được bình trị chăng? Than ôi! Không chỉ vì như thế gặp gỡ nên vịn Tiên là người xuất sắc sử dụng binh, mà còn phải gặp gỡ khi nước sông đột ngột kéo lên trợ thế cho tới giặc, há chẳng nên cũng vì thế trời hoặc sao?
Khâm ấn định Việt sử thông giám cương mục nhận xét:[29]
- Nam Đế mái ấm Lý cho dù ko địch nổi quân Lương, việc rộng lớn tuy rằng ko trở nên tuy nhiên đang được biết nhân thời dẫu vậy vùng dậy, tự động thực hiện sông núi bản thân, đầy đủ sẽ tạo thanh thế và ngỏ lối cho tới mái ấm Đinh, mái ấm Lý trong tương lai. Việc thực hiện của Lý Nam Đế há chẳng nên là hoặc lắm bại liệt sao!
Lưu danh[sửa | sửa mã nguồn]
Hầu không còn những TP.HCM, thị xã bên trên từng toàn quốc đều phải sở hữu nhiều mặt phố với cái brand name Lý Nam Đế. phần lớn ngôi trường học tập cũng rất được bịa đặt theo đòi cái brand name này.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Nhà Tiền Lý
- Triệu Việt Vương
- Lý Thiên Bảo
- Phạm Tu
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ “Lý Nam Đế - một trong 14 nhân vật tiêu biểu vượt trội của dân tộc bản địa nước ta, người dân có công xây dựng nước Vạn Xuân”.
- ^ 大越史記全書/外紀卷之四, 維基文庫, truy vấn ngày 27 mon 7 năm năm ngoái.
- ^ “欽定越史通鑑綱目前編 • Khâm ấn định Việt sử thông giám cương mục chi phí biên (q.02”. Truy cập 5 mon 10 năm 2015.
- ^ Việt Nam sử lược/Quyển I/Phần II/Chương IV, Wikisource, truy vấn ngày 27 mon 7 năm năm ngoái.
- ^ a b c Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 328.
- ^ Lịch sử Trung Quốc 5000 năm. Tác fake Lâm Hán Đạt, Tào Dư Chương. Trần Ngọc Thuân dịch. Nhà xuất bạn dạng Trẻ, 2004.
- ^ Đại Việt sử ký toàn thư giờ Việt: Tập 1. Trang. 178. Nhà xuất bạn dạng KHXH, 1993.
- ^ Ngoại kỷ toàn thư: Quyển 14. Tờ 14b.
- ^ "Hà Đông tỉnh, Hoài Đức phủ, Từ Liêm thị xã, Dịch Vọng tổng, Dịch Vọng Tiền xã". AE.a2/60-VHN.
- ^ Văn bạn dạng vì như thế Việt ngữ tư liệu AE.a2/60-VHN vì thế TS Nguyễn Hữu Mùi dịch năm 2008.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 325.
- ^ “Đã lần rời khỏi quê gốc của vua Lý Nam Đế?”. Bản gốc tàng trữ ngày 8 mon 10 năm 2012. Truy cập ngày 7 mon 10 năm 2012.
- ^ "Tìm quê hương" của vua Lý Nam Đế
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 334-335.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 331.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 337.
- ^ Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn, tr. 159.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 340.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 339.
- ^ Trần Mạnh Thường (2013), Việt Nam văn hóa truyền thống & du lịch, Nhà Xuất bạn dạng Thông tấn, Thành phố Sài Gòn, trang 34.
- ^ Trương Hữu Quýnh (chủ biên), Phan Đại Doãn, Nguyễn Cảnh Minh (2007), Đại cương lịch sử vẻ vang nước ta - Tập 1, Nhà Xuất bạn dạng giáo dục và đào tạo nước ta, TP. hà Nội. Trang 92.:)
- ^ “Thành Ô Diên, Hà Nội”.
- ^ Trần vịn Tiên là một trong những tướng tá xuất sắc nhất ở trong nhà Lương khi bấy giờ, trong tương lai khi mái ấm Lương sụp sập đang được vượt qua những sứ quân không giống nhằm lập nên mái ấm Trần. Xem thêm thắt K. Taylor "The birth of Vietnam".
- ^ Theo Trần thư và Tư trị thông giám là Tây Giang, nằm trong Quế Lâm.
- ^ Hội thảo khoa học tập Vua Lý Nam Đế với địa thế căn cứ động Khuất Lão, xã Văn Lương, thị xã Tam Nông (Phú Thọ), báo Nhân dân ngày 26/10/2013.
- ^ Động Khuất Lão một địa điểm nhập Lịch sử nước ta Lưu trữ 2016-08-28 bên trên Wayback Machine, Hà Mạnh Khoa, Tạp chí Khoa học tập xã hội nước ta, số 1(74) - năm trước.
- ^ Lê Văn Siêu, sách đang được dẫn, tr. 51. Một số thần phả lại nhận định rằng chủ yếu Lý Phục Man là Phạm Tu được cải chúng ta Lý của vua và đem công tiến công Lâm Ấp nên gọi là Phục Man.
- ^ a b Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 4
- ^ Khâm ấn định Việt sử thông giám cương mục, Tiền biên, quyển 4, tờ 7.
- Đại Việt sử ký toàn thư - Bản năng lượng điện tử.
- Khâm ấn định Việt sử Thông giám cương mục - Bản năng lượng điện tử, format PDF.
- Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh (1991), Lịch sử nước ta, tập dượt 1, Nhà Xuất bạn dạng Đại học tập và giáo dục và đào tạo có tính chuyên nghiệp.
- Viện Sử học tập (2001), Lịch sử nước ta, tập dượt 1, Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội.
- Nguyễn Duy Hinh (2005), Văn minh Đại Việt, Nhà Xuất bạn dạng Văn hóa vấn đề.
- Lê Văn Siêu (2004), Việt Nam văn minh sử cương, Nhà Xuất bạn dạng Thanh niên.
- Viện Khoa học tập xã hội nước ta (2007), Tổng tập dượt Văn học tập nước ta, tập dượt 4, Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội.
Bình luận