Cô Đôi Thượng Ngàn

Bách khoa toàn thư hé Wikipedia

Cô Đôi Thượng Ngàn (Hán-Nôm: 姑對上𡶨) là 1 trong những vị thần nhập Đạo Mẫu nước ta. Cô Đôi Thượng Ngàn được thờ ở nhiều di tích lịch sử đền rồng và phủ ở phía Bắc nước ta và được mệnh danh trong mỗi ca khúc hát văn có tiếng có tên "Cô Đôi Thượng Ngàn".

Bạn đang xem: cô đôi thượng ngàn là ai

Truyền thuyết Cô Đôi Thượng Ngàn[sửa | sửa mã nguồn]

Cô Đôi Thượng Ngàn vốn liếng là Sơn Tinh công chúa con cái Đế Thích bên trên Thiên Cung. Sau cô lễ giáng sinh xuống khu đất Tỉnh Ninh Bình thực hiện đàn bà một quan tiền thầy thuốc chúng ta Hà, chúa khu đất người Mường ở vùng rừng núi Cúc Phương Nho Quan.^[1] Khi hạ sinh, Cô Đôi rất rất xinh đẹp: domain authority white, tóc đen ngòm óng ả mượt tuy nhiên, mặt mũi tròn trặn, sườn lưng ong nhỏ gọn. Năm cô lên tư tuổi hạc, mái ấm gia đình vị quan tiền thầy thuốc trả cho tới thực hiện quan tiền ở thị xã Cao Phong, tỉnh Hòa Bình. Sau này cô được Mẫu Thượng Ngàn mang lại học tập đạo luật lệ sẽ giúp dân. Rồi khi về thiên, cô được Mẫu Thượng Ngàn truyền mang lại vạn luật lệ, giao phó mang lại cô dạy dỗ người rừng biết thống nhất về ngữ điệu. Lúc thanh thư thả cô về ngự cảnh tô lâm núi rừng ở khu đất Tỉnh Ninh Bình quê mái ấm, nhập tía gian tham đền rồng đuối, cô nằm trong chúng ta tiên nữ giới ca hát sướng thú bên trên dốc Sườn Bò (nay nằm trong xã Văn Phương, Nho Quan). Có khi cô biến chuyển xuất hiện người thiếu hụt nữ giới xinh đẹp mắt, luận đàm văn thơ với mọi bậc danh sĩ, tương truyền cô cũng khá xuất sắc văn thơ, thực hiện biết bao kẻ cần mến phục. Cô Đôi cũng chính là tiên cô thống trị kho lộc Sơn Lâm Sơn Trang, người trần thế ai nhất tâm thì thông thường được Cô Đôi ban thưởng, nhược vì thế sở hữu nợ tuy nhiên ko mau trả lễ cô lại bắt đền rồng nặng nề rộng lớn.^[2]

Xem thêm: cảm xúc của tác giả trong câu thơ lá nõn nhành non ai tráng bạc

Xem thêm: ai là người sáng tạo ra tiếng việt

Cô Đôi Thượng rất rất hoặc ngự về đồng, vì thế lừng danh cô lẫy lừng ai cũng nghe biết, môn đệ cô tấp nập vô số và cô cũng hoặc bắt đồng. Trong đại lễ khai đàn hé phủ người tao thông thường dưng lễ vàng cây lên 4 vi tiên cô là Cô Đôi, Cô Bơ, Cô Chín và Cô Bé, nhập bại Cô Đôi thông thường là giá chỉ cô ngự về thứ nhất (mở khăn mang lại mặt hàng cô) nhằm bệnh lễ. Khi cô về ngự thông thường khoác áo lá xanh rì hoặc quầy đen ngòm và áo xanh rì (ngắn cho tới hông), bên trên đầu sở hữu sử dụng khăn (khăn von hoặc khăn vấn) kết trở thành hình đóa hoa, cũng có thể có một số trong những điểm dưng cô áo xanh rì, team khăn đóng góp (khăn vòng dây) và thắt lét xanh rì, nhì mặt mũi sở hữu cài đặt nhì đóa hoa. Cô về đồng thông thường khai cuông rồi múa bùi nhùi, múa tay tiên hái tài hái lộc mang lại tuỳ nhi.

Đền chủ yếu thờ Cô Đôi Thượng Ngàn bên trên thôn Bồng Lai, xã Văn Phương, Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình, ngay lập tức bên trên đàng nhập rừng vương quốc Cúc Phương. Khi cô về ngự, đoạn hát văn đầu thông thường thỉnh:^[3]

"Bồng Lai là cảnh Thiên Thai

Tấu Cô Đôi Thượng đại tài ai qua quýt

Hầu Vua hầu Mẫu bơ tòa

Tiếng tăm lẫy lừng Vua Bà yêu thương thương

Về đồng tiến công phấn soi gương

Lược ngà chải chuốt, vòng chão vấn đầu"

Thờ phụng[sửa | sửa mã nguồn]

Cô Đôi Thượng Ngàn được lập đền rồng thờ ở nhiều điểm tuy nhiên cần thiết nhất là 2 điểm gắn với việc tích sinh và hóa của cô ấy là Đền Thượng Bồng Lai ở Tỉnh Ninh Bình và Đền Bồng Lai Thượng ở Hòa Bình.

Đền Cô Đôi Thượng Ngàn nằm tại vị trí thôn Bồng Lai, xã Văn Phương, Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình. Đền được xây cất kể từ thời Trần và được trùng tu rất nhiều lần, đến giờ sở hữu phong cách xây dựng theo phong cách chữ Nhất bao gồm 3 gian tham cái bằng lợp ngói vảy. Đền thờ Cô Đôi còn mang tên gọi là Miếu Thượng hoặc Đền thờ Mẫu Thượng Cô Đôi Bồng Lai. Tương truyền, mái ấm gia đình Cô Đôi sở hữu lao động chung Vua tiến công quân giặc Tống. Phía trước chi phí bái sở hữu ban thờ Quan Giám Sát, chi phí bái thờ Hội đồng Tứ Phủ, nhì mặt mũi thờ Đức Thánh Trần Triều, Chúa Sơn Trang. Gian thượng bái thờ Cô Bản Đền và Chúa Thượng Ngàn. Trong cung cấm thờ tượng Cô Đôi Thượng Ngàn và thờ Nàng Ân, Nàng Ái là nhì hầu cận của Cô. Phía sau cô là Tam Tòa Thánh Mẫu và Chầu Quỳnh, Chầu Quế hầu cận của những Thánh Mẫu, gian tham mặt mũi Tả thờ Bà chúa Sơn Trang và thập nhị tiên nường (12 tiên cô). Đền còn lưu giữ sắc phong của Vua Khải Định phong mang lại Cô Đôi Thượng Ngàn là Thượng đẳng thần.^[4]
Đền Bồng Lai ở nhập động Thiên Thai, điểm núi Đầu Rồng, thị xã Cao Phong, thị xã Cao Phong, tỉnh Hòa Bình. Vùng khu đất tuy nhiên vị quan tiền chúng ta Hà về sau vẫn dịch chuyển kể từ Nho Quan - Tỉnh Ninh Bình cho tới nhằm lập nghiệp. Đền Bồng Lai Cao Phong cổ vẫn sở hữu kể từ nhiều năm, trải qua quýt thăng trầm của thời hạn chỉ từ truất phế tích bên trên khu đất nền điểm xưa. Đây là ngôi đền rồng vừa mới được xây cất lại năm trước đó - năm trước. Tương truyền đó cũng đó là điểm hóa của Cô Đôi Thượng Ngàn. Đền còn tạo được nhì đạo sắc phong của những đời vua. Đây là ngôi đền rồng được tỉnh Hòa Bình quan hoài đặc biệt quan trọng.
Phủ Châu Sơn: nằm tại vị trí xã Phú Sơn, Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình. Lễ hội phủ Châu Sơn ra mắt vào trong ngày 12 mon 11 âm lịch thường niên bên trên xã Phú Sơn, thị xã Nho Quan. Lễ hội được tổ chức triển khai nhằm mục tiêu tôn thờ, tưởng niệm Sơn Tinh công chúa. Tương truyền, Sơn Tinh công chúa là con cái vua Đế Thích bên trên thiên cung. Bà lễ giáng sinh xuống trần thế, vùng khu đất Tỉnh Ninh Bình ngày này, thực hiện đàn bà một chúa khu đất vùng tô lâm, về sau bà theo dõi hầu Lê Mại Đại Vương (chính là khuôn Thượng Ngàn) học tập đạo luật lệ sẽ giúp dân.^[5]
Phủ Kim Đôi, xã Gia Lâm, thị xã Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình. Tại di tích lịch sử còn lưu tạo được một số trong những đồ vật có mức giá trị lịch sử dân tộc - văn hóa truyền thống. Di tích Phủ Kim Đôi vượt trội mang lại tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của những người Việt bên trên địa phận thị xã Nho Quan rằng riêng biệt và tỉnh Tỉnh Ninh Bình rằng công cộng.^[6]
Đình Mỹ Hạ ở Gia Thủy, Nho Quan vốn liếng là điểm thờ Đinh Tiên Hoàng và Dương Vân Nga cũng có thể có phủ thờ Cô Đôi Thượng Ngàn.
Đền thờ Cô Đôi ở sát đền rồng Đông Cuông, xã Đông Cuông, thị xã Văn Yên, Yên Bái.
Đền Đôi Cô, phường Nông Tiến, TP. Hồ Chí Minh Tuyên Quang thờ phụng và ngưỡng vọng cô song Thượng Ngàn và cô bơ Thoải Cung.
Đền Đôi Cô - Cầu Má phía trên Km15 quốc lộ 2A, nằm trong xã Đạo Đức, thị xã Vị Xuyên, Hà Giang thờ cô song Thượng Ngàn và cô bơ Thoải Cung.
Đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn ở Sa Pa đang được xây cất không ngừng mở rộng tăng, miền thượng ngàn kể từ Tỉnh Lào Cai cho tới Sa Pa sở hữu thật nhiều đền rồng thờ những Cô (Cô bé xíu Tả Van, cô Đôi Thượng Ngàn...)

Một số kiệt tác hát văn[sửa | sửa mã nguồn]

Văn Cô Đôi Thượng Ngàn[sửa | sửa mã nguồn]

Bồng Lai là cảnh thiên thai Tấu Cô Đôi Thượng đại tài ai qua Hầu vua hầu khuôn tía toà Tiếng tăm lẫy lừng chúa bà yêu thương thương Về đồng tiến công phấn soi gương Lược ngà chải chuốt chão cương team đầu Rong đùa quán Sở, Tần lầu Xe giá chỉ lên chầu thượng đế vua cha Đệ tử Cô vô số hằng hà Chiêu tài tiếp lộc xa gần mang lại đồng Hầu vua hầu khuôn bơ toà Vua phụ vương cũng quý, chúa bà yêu thương thương Về đồng tiến công phấn soi gương Khăn xanh rì lấy chít chão cương team đầu Rong đùa quán Sở, Tần lầu Loan giá chỉ lên chầu thưọng đế vua cha Đền thờ Cô vô số hằng hà Ban tài tiếp lộc xa gần mang lại đồng. Đứng bên trên ngàn rừng xanh rì chén bát ngát Thấy cô về tưởng Phật quan tiền âm Tay đàn mồm hát ca ngâm Điểm nhiều điểm đót giờ đồng hồ trầm nhặt khoan Vượn bên trên non ru con cái rầu rĩ Chim bên dưới ngàn năn nỉ véo von		Vui về thú cảnh Sơn Lâm Bà mường cô thượng ca dìm đùa bời Cảnh núi rừng sương rơi lác đác Thú thơ mộng càng ngự càng vui Ba gian tham lầu đuối thảnh thơi Sớm rong đỉnh núi tối ngồi sườn non Ca rằng tang tính cách tang Ai ơi sở hữu biết cô ngàn tôi chăng Bốn bề hiu quạnh vắng tanh tanh Măng tre măng lứa nẩy xanh rì lênh láng ngàn Chắp tay bái lễ cô ngàn Sơn Tinh công chúa giáng đàn bệnh đây Trần gian tham hồ nước dễ dàng ai hay Mời cô lai giáng đền rồng này bệnh minh Hiệu cô là công chúa Sơn tinh Mặt tròn trặn vòng nguyệt má in phấn hồng Da cô white tựa tuyết đông Tóc dà dà biếc sườn lưng ong vơi dàng Chân cô trả nhởn trả nhang Bước này bước ấy tiên nường nguyệt nga Chạnh lòng vàng đá người ta Chau mi quân tử xót xa vời anh hùng Mỗi năm đẹp mắt một óc nùng Dạy chim oanh hót các bạn nằm trong văn nhân		Vẻ này vẻ chẳng tăng xuân Éo le nhiều nỗi thanh tân đùa bời Tốt tươi tắn mồm nở hoa cười Đáng xinh xứng đáng lịch xứng đáng người thuyền quyên Nàng ân nường ái kề bên Cô Lan cô Huệ Chúa Tiên Thượng Ngàn Non xanh rì nước biếc suối vàng Sơn Trang cảnh ấy lại càng lâng lâng Có phen cô dạy dỗ người rừng Nói đi ra trăm giờ đồng hồ như là công cộng ngôn từ Theo hầu Diệu tín thiền sư Anh linh có tiếng núi rừng tô trang Ngự tô lâm Bồng Lai Tiên Cảnh Cô Đôi ngàn vạn luật lệ anh linh Tiên Cô biến chuyển hoá hiện tại hình Cung thỉnh những cỗ tô tinh anh ngự về Chữ biển cả đề Đại vương vãi Lê Mại Phép Khuông phù quốc thái dân an Thỉnh cô bệnh giám đàn tràng Độ mang lại tuỳ nhi thịnh vượng đời đời kiếp kiếp.