Đảng Lập hiến Đông Dương

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Đảng Lập hiến Đông Dương Parti constitutionaliste Indochinois Bạn đang xem: ai là người đứng ra thành lập đảng lập hiến ở việt nam năm 1923

Lãnh tụ	Bùi Quang Chiêu
Thành lập	Tên gọi này xuất hiện nay thứ tự trước tiên ngày 17/4/1919.
Báo chí	Tribune Indigène L'Echo Annamite Đuốc Nhà Nam Tribune Indochinoise Lục tỉnh Tân văn
Ý thức hệ	Chủ nghĩa lập hiến
Thuộc quốc gia	Liên bang Đông Dương

Đảng Lập hiến Đông Dương (tiếng Pháp: Parti Constitutionaliste Indochinois) là một trong những chủ yếu đảng sinh hoạt ở Nam Kỳ vô những năm 1910 cho tới 1930. Đảng này bởi Bùi Quang Chiêu, một kỹ sư canh nông, với quốc tịch Pháp, cũng chính là hội trưởng Hội Trí Tri và căn nhà cây viết tờ La Tribune Indochinoise xây dựng.

Người sáng sủa lập[sửa | sửa mã nguồn]

Bùi Quang Chiêu xuất đằm thắm kể từ mái ấm gia đình căn nhà nho tuy nhiên trọn vẹn theo đòi Tây học; năm 21 tuổi hạc (năm 1893) ông lên đường du học tập thanh lịch Algérie rồi thanh lịch Pháp học tập ở ngôi trường kỹ sư canh nông Institut National Agronomique. Trở về nước ông làm thuê chức mang đến cơ quan ban ngành nằm trong địa Pháp với cương vị kỹ sư nông nghiệp.

Năm 1917, Nguyễn Phú Khai nằm trong Bùi Quang Chiêu tổ chức triển khai xuất phiên bản tờ báo Tribune Indigène (Diễn đàn Bản xứ). Ngày 17/4/1919, bên trên manchette tờ báo xuất hiện nay dòng sản phẩm chữ “cơ quan liêu ngôn luận của Đảng Lập hiến” (Organe du Parti Constitutionaliste). Đến năm 1925, Bùi Quang Chiêu thanh lịch Pháp cùng theo với Dương Văn Giáo chuyển động cách tân ở Đông Dương và van lơn quy tắc xây dựng Đảng Lập hiến đầu tiên theo đòi Đạo luật 1901 của nước Pháp. Đến ngày 20/10/1926, Đảng Lập hiến được cho phép sinh hoạt đầu tiên ở Pháp. Tờ Tribune Indigène (Diễn đàn Bản xứ) thay đổi trở nên tờ Tribune Indochinoise (Diễn đàn Đông Dương) với phụ phiên bản ở châu Âu^[1].

Tuy gọi là Đảng tuy nhiên những Đảng Lập hiến lại tổ chức triển khai tương tự như một câu lạc cỗ chủ yếu trị của giới điền căn nhà, nghiệp căn nhà, công chức người Việt ở Nam kì.

Lực lượng[sửa | sửa mã nguồn]

Đảng Lập Hiến với lực lượng nhập cuộc đa phần là kẻ Việt nằm trong bộ phận giai cung cấp tư sản dân tộc bản địa, đại địa căn nhà, học thức đái tư sản, một trong những là lính tráng đáp ứng vô sản phẩm ngũ quân group thực dân Pháp. Đảng này sinh hoạt đa phần ở Nam Kỳ. Một số hero tiêu biểu vượt trội của Đảng Lập hiến ở Nam kì là Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Phan Long, Trương Văn Chắc, Dương Văn Giáo, Nguyễn Văn Sâm, Nguyễn Văn Thinh, Trần Văn Khá...

Trong năm 1930 vẫn ra mắt một trận luận chiến đằm thắm tờ Đuốc căn nhà Nam của Nguyễn Phan Long và cây cây viết Phan Khôi của Trung lập báo. Qua cuộc luận chiến này, nhất là vô loạt bài bác về Đảng Lập hiến đã hỗ trợ mang đến tất cả chúng ta hiểu rộng lớn về sự việc chuyển động xây dựng và chế độ sinh hoạt của đảng này:

“Ông Bùi Quang Chiêu nằm trong ông Dương Văn Giáo đứng hình thành đảng Lập hiến bên trên mặt mũi Pháp, với đem điều lệ của đảng trình bên trên dinh cơ quận Seine. Đến lúc trở về mặt mũi này, ông Bùi với đem điều lệ ấy cho tới trình ở chánh phủ Nam kì, Từ khi cơ cho tới giờ (1930-TG) ko thấy chánh phủ vấn đáp mang đến ông về sự việc cơ sao không còn. Nhơn vì như thế chánh phủ ko tuyên phụ vương rằng đã nhận được được điều lệ của đảng, ko nhìn nhận đảng nên đảng Lập hiến như thể ko xây dựng một cơ hội đầu tiên. Đó là vì như thế không đủ khuôn mẫu pháp luật mối quan hệ ấy nhưng mà đảng Lập hiến không tồn tại đầy đủ danh nghĩa đặng họp hội đồng, lựa đảng viên…”^[2].

Qua cơ thể thấy Đảng Lập hiến cho dù gọi là Đảng tuy nhiên thiệt hóa học chỉ là một trong những group chủ yếu trị bao gồm những điền căn nhà, nghiệp căn nhà, trí thức… với vị thế vô xã hội Nam kì bên dưới sự cổ động của những tờ báo bởi group này lập rời khỏi như La Tribune Indegènè, L’Écho Annamite, Đuốc căn nhà Nam,...

Chủ trương[sửa | sửa mã nguồn]

Chủ trương của Lập hiến Đảng là đấu tranh giành nhu hòa, thỏa hiệp với thực dân Pháp vô thời điểm đầu thập kỷ trăng tròn của thế kỷ trăng tròn nhằm mục tiêu giành quyền hạn về kinh tế tài chính cho tất cả những người Việt, căn nhà trương dành riêng song lập dân tộc bản địa trải qua việc duy tân, thu nhập và cách tân và phát triển văn hóa truyền thống mới nhất theo đòi phương Tây.

Xem thêm: dream là ai

Khi Alexandre Varenne qua loa Đông Dương chấp nhiệm thực hiện toàn quyền năm 1925 thì đảng Lập hiến biên soạn "Le cahier des vœux" 50 trang thể hiện một trong những nguyện vọng về cách tân giấy tờ thủ tục nhập tịch công dân Pháp, quy tắc thống trị, nền dạy dỗ, lệ nghĩa vụ quân sự, và tự tại báo chí truyền thông, đại nhằm đều ở trong phạm vi giới hạn chứ không hề thử thách gì cơ quan ban ngành. Varenne hứa hứa hẹn tiếp tục xét cải tổ một trong những điểm về ngạch công chức cho tất cả những người Việt và được mở thêm ngôi trường sở tuy nhiên không thay đổi lập ngôi trường giới hạn chỗ đông người luyện họp và phê duyệt với báo chí truyền thông giờ đồng hồ Việt.^[3]

Cơ quan liêu ngôn luận[sửa | sửa mã nguồn]

Tribune Indigène là tờ báo giờ đồng hồ Pháp trước tiên của những người Việt, thành lập mon 8 năm 1917 ở Nam Kỳ nguyên nhân Nguyễn Phú Khai xây dựng tuy nhiên ngân sách đầu tư bởi chính phủ nước nhà Liên bang Đông Dương đài lâu. Ông với lập ngôi trường bài bác Hoa, thông thường sử dụng báo cổ động đấu tranh giành kinh tế tài chính với Hoa kiều.^[4] Ông cũng chính là người Việt trước tiên phanh xí nghiệp gạo năm 1915 tuyên chiến đối đầu với những người Hoa ở Mỹ Tho.

Sau Lúc Đảng Lập Hiến của Bùi Quang Chiêu thành lập thì báo Tribune Indigène được sử dụng thực hiện cơ sở ngôn luận của Đảng. Hai tờ L'Echo Annamite và Đuốc Nhà Nam cũng nằm trong Đảng nằm trong phân phát động rần rộ chiến dịch tẩy chay sản phẩm & hàng hóa người Hoa năm 1919 và cỗ vũ việc nhập cuộc những sinh hoạt tài chủ yếu, ngân hàng vô nền kinh tế tài chính của những người Việt vô đằm thắm những năm 1920.^[5]

Các báo này sau dùng làm gửi đạt yên cầu bình quyền đằm thắm người Việt và người Pháp nên mon hai năm 1925 tờ Tribune Indigène bị chính phủ nước nhà Thuộc địa nghiền nên đình phiên bản. Sang năm tiếp theo, 1926 tờ Tribune Indochinoise mới nhất thành lập (F H Schneider đứng tên) phục hoạt thực hiện khẩu ca của Đảng.^[6] Báo này sinh hoạt cho tới năm 1942 thì kết thúc.^[7] Tờ Lục tỉnh Tân văn của Nguyễn Văn Của và Lê Quang Liêm cũng rất được dùng để làm cơ sở ngôn luận của Đảng Lập hiến.

Uy tín và hoạt động[sửa | sửa mã nguồn]

Dưới sự phân phát động và kiên trì đấu tranh giành của Đảng Lập hiến, những trào lưu tẩy chay khách hàng trú (1919), phòng độc quyền cảng Thành Phố Sài Gòn (1923) vẫn tạo nên những gửi đổi mới tích vô cùng và tạo ra vệt ấn vô cuộc sống chủ yếu trị - xã hội nằm trong địa. Từ những thành công xuất sắc này, Đảng Lập hiến vẫn đấu tranh giành nhằm không ngừng mở rộng con số member người Việt vô Hội đồng quản lí phân tử và cử tri đoàn người Việt vô năm 1922. Nguyễn Phan Long thay mặt đại diện mang đến Đảng Lập hiến vẫn giành được ghế Phó Chủ tịch Hội đồng quản lí phân tử. Vào năm 1926, vô số 10 ghế dành riêng cho tất cả những người phiên bản xứ vô Hội đồng Quản phân tử Nam Kỳ thì đảng viên Đảng Lập Hiến trúng cử cả 10. Toàn quyền Alexandre Varenne cũng trầm trồ ham muốn lắng tai nguyện vọng của Đảng Lập Hiến tuy nhiên ngoài các việc không bổ nhiệm viên thống đốc Nam Kỳ thủ cựu là Maurice Cognacq, Varenne chỉ hứa hứa hẹn cứu vãn xét chứ không hề đáp ứng nhu cầu được bao nhiêu nguyện vọng tự tại xã hội của những người Việt.^[3] Cao điểm của Đảng là vô những năm 1930 Lúc Bùi Quang Chiêu thực hiện thay mặt đại diện Nam Kỳ bên trên Thượng Hội đồng Thuộc địa ở thủ đô chủ yếu quốc Paris trong những lúc Nguyễn Phan Long và những đảng viên không giống trúng cử vô Hội đồng Quản phân tử Nam Kỳ và Hội đồng thành phố Hồ Chí Minh Thành Phố Sài Gòn.

Một sự khiếu nại khá đặc trưng so với Bùi Quang Chiêu và những người dân Lập hiến ở Nam kì là chuyến du ngoạn cho tới Calcutta dự Đại hội thứ tự loại 43 của Đảng Quốc đại nén Độ (1929) của Bùi Quang Chiêu và Dương Văn Giáo. Chuyến lên đường với vô cùng ý nghĩa với Bùi Quang Chiêu vì như thế đó là trước tiên Bùi Quang Chiêu được lên đường qua 1 xứ nằm trong khu vực Tây không giống ngoài Pháp và dự đại hội của một đảng theo đòi lối lối đấu tranh giành nhu hòa của nén Độ, và một khuynh phía nhưng mà Chiêu và Đảng Lập hiến đang được theo đòi xua đuổi. Bùi Quang Chiêu coi sự khiếu nại này là hành vi trước tiên vô cuộc sống quốc tế của những người Annam ở Viễn Đông^[8]. Bùi Quang Chiêu và Dương Văn Giáo vẫn gặp gỡ những chỉ đạo chủ đạo của Đảng Quốc đại nén Độ vô trong cả thời hạn ở Calcutta. Và cũng nhân chuyến du ngoạn, Bùi Quang Chiêu và Dương Văn Giáo vẫn chào thi sĩ Rabindranath Tagore cho tới nước Việt Nam vô năm 1929.

Đường lối của Diệp Văn Kì thể hiện vẫn được những người dân chỉ đạo Đảng Lập hiến kiên trì triển khai. Trong phiên group họp Hội đồng quản lí phân tử Nam kì ngày 11/9/1935, Bùi Quang Chiêu đã lấy một kiến nghị người Việt được ứng cử chức Nghị trưởng Hội đồng quản lí hạt:

Xem thêm: mark twain là ai

“Người Nam Cửa Hàng chúng tôi thời buổi này vẫn tấn hóa nhiều, cho tới nỗi Một trong những hội nghị ở trên đây hoặc ở phần khác thường Nam từng công cộng sống lưng đấu cật đề huề thao tác với những người Pháp ngang sản phẩm đồng tài đồng mức độ, Cửa Hàng chúng tôi lấy thực hiện phấn khởi mừng thời buổi này được nhập tịch vô khuôn mẫu mái ấm gia đình người Pháp vày khuôn mẫu tình luyến ái nhưng mà nước Pháp vẫn đối đãi với tất cả chúng ta nhiền thứ tự vậy. Theo sự tấn hóa ấy thiết tưởng khuôn mẫu luật đạo 1922 thời buổi này không phù hợp thời ăn ý lẽ nữa. Vậy Cửa Hàng chúng tôi toan van lơn chính phủ nước nhà bỏ vứt khuôn mẫu luật đạo bất công bình ấy lên đường.” ^[9]

Đề nghị của Bùi Quang Chiêu đã từng dư luận ở Pháp tương tự nước Việt Nam sôi sục ^[10]. Trước yêu thương sách này của Bùi Quang Chiêu, năm 1936, Tổng Thống Pháp Albert Leburn vẫn rời khỏi nghị toan được chấp nhận người Annam cũng rất được cử thực hiện Nghị trưởng Hội đồng quản lí phân tử. Nhóm nghị sĩ Pháp và Việt vô Hội đồng quản lí phân tử Nam kì vẫn thỏa thuận hợp tác tiếp tục luân phiên chức nghị trưởng đằm thắm người Pháp và người Việt theo đòi từng năm ^[11] . Sau 2 năm tiếp tục người Pháp thực hiện nghị trưởng, vô phiên mở đầu kì họp Hội đồng quản lí phân tử ngày 01/9/1938, Bùi Quang Chiêu được phần đông member hội đồng bầu thực hiện nghị trưởng Hội đồng quản lí phân tử. Đến mon 6/1939, Thượng Công Thuận cũng rất được bầu lưu giữ chức ấy[^[12]]. Dù vậy Đảng Lập Hiến ko bao nhiêu để tâm vô việc chuyển động quần bọn chúng làm việc nhưng mà chỉ nhìn vô giới trung lưu người Việt. Ưu tiên của Đảng là thỏa hiệp với cơ quan ban ngành nằm trong địa nhằm đạt được tiến thủ cỗ xã hội và đồng đẳng với những người Pháp rồi tiến thủ cho tới tự động trị. Trong Lúc cơ cơ quan ban ngành thuộc địa phương thì lưu giữ mãi thái phù hộ dừng và ko thực tâm cải phương pháp để lưu giữ quyền lực tối cao nên Đảng Lập Hiến bị cơ quan ban ngành phân bổ. Chính ngôi trường mặt mũi chủ yếu quốc Pháp cũng về bên với lối lối thủ cựu khiến cho Đảng Lập Hiến ko đạt được cách tân gì cho dù là phương án từ tốn.^[3] Hình như những đảng viên đại bộ phận vì như thế là công chức phụ thuộc vào trong nhà nuốm quyền nên không đủ can đảm bay ly hẳn với quyết sách nằm trong địa. Do vậy sự đấu tranh giành chủ yếu trị của mình bị giới hạn, ko cách tân và phát triển rộng rãi điểm nhằm lên đường thâm thúy vô giai tầng bị trị.

Do tổ chức triển khai từ từ và tùy theo một vài ba cá thể tiêu biểu vượt trội, nội cỗ Đảng Lập hiến thông thường ra mắt xích míc. Nguyễn Phan Long dần dần ngả sinh hoạt với giáo phái Cao Đài, thực hiện hạn chế lực lượng của tập thể nhóm Lập hiến. Năm 1937 thì Nguyễn Văn Thinh lập rời khỏi Đảng Dân căn nhà Đông Dương, thú vị một trong những không hề nhỏ giới trình độ người Việt khiến cho tác động của Đảng Lập hiến càng suy hạn chế. Trong cuộc bầu cử năm 1939, cả phụ vương ứng viên của Đảng Lập hiến đều thất cử, ghi lại thời kỳ suy thoái và phá sản và thất lạc bóng bên trên chủ yếu ngôi trường.^[13]

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Danh sách tổ chức triển khai chủ yếu trị Liên bang Đông Dương

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Võ Phúc Toàn (2020), Về việc người Việt lưu giữ chức Nghị trưởng Hội đồng Quản phân tử Nam kì qua loa một vài ba tư liệu báo chí truyền thông, tập san Nghiên cứu vãn và Phát triển, số 6 (160),2020, tr.111-112.
^ Lại Nguyên Ân thuế tầm (2006), Tác phẩm đăng báo 1930 của Phan Khôi, Nxb. Hội Nhà văn. tr.320.
^ ^a ^b ^c Carter, Jay. "A Subject Elite: The First Decade of the Contitutionalist Party in Cochinchina, 1917-1927". The nước Việt Nam Forum No 14, 1994. tr 212-22
^ Goscha, Christopher E. "Widening the Colonial Encounter: Asian Connections Inside French Indochina During the Interwar Period". Modern Asian Studies. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2008. tr 13-4
^ Lessard, Micheline. "Organisons-nous! Racial Antagonism and Vietnamese Economic Nationalism in the Early Twentieth Century". French Colonial History - Vol 8. Ann Abor, MI: Michigan University Press, 2007. tr 171-201
^ Goscha, Christopher E. "Annam and Vietnam in the New Indochinese Space, 1887-1945". Asian Forms of the Nation. Richmond, UK: Curzon Press, 1996. tr 107
^ Smith, R B. "Bui Quang Chieu and the Constitutionalist Party in French Cochinchina, 1917-30". Modern Asian Studies. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1969. tr 131-50
^ Agathe Larcher-Goscha and Kareem James Abu-Zeid (2014), “Bùi Quang Chiêu in Calcutta (1928): The Broken Mirror of Vietnamese and Indian Nationalism”, Journal of Vietnamese Studies, Vol. 9, No. 4 (Fall 2014), p. 92.
^ Hoàng Sơn (1935), “Về buổi Hội đồng quản lí phân tử Nam kì”, báo Ánh sáng, số 44, 26/9/ 1935, tr.1 & 4.
^ Xem thêm thắt Hoàng Sơn (1935), “Về buổi Hội đồng quản lí phân tử Nam kì”, báo Ánh sáng, số 44, 26/9/ 1935, tr.1 & 4 và C.L, “Người Annam với quyền thực hiện nghị trưởng hội đồng quản lí phân tử không?”, Hà Thành ngọ báo, số 2434, ngày 09/10/1935, tr.1 & 6.
^ Công luận báo, số 7793, 01/9/1938.
^ Sài Gòn, số 14142, 7/6/1939
^ Vũ Ngự Chiêu. Các vua cuối căn nhà Nguyễn 1884-1945 Tập 3. Houston, TX: Văn hóa, 2000. tr 825-6